Sankcje za nielegalne zatrudnianie Cudzoziemców

Z roku na rok rośnie liczba pracodawców kontrolowanych przez Państwową Inspekcję Pracy oraz SG pod kątem legalności zatrudnienia. Sankcje grożące za naruszenie postanowień ustaw są dość dotkliwe oraz rodzą daleko idące konsekwencje zarówno dla pracodawcy, jak i dla cudzoziemca. Artykuł zostanie poświęcony tematyce odpowiedzialności pracodawcy nielegalnie zatrudniającemu cudzoziemców oraz cudzoziemcowi za nielegalne wykonywanie pracy.

KTO JEST UPRAWNIONY DO PRZEPROWADZENIA KONTROLI?

• Straż Graniczna ( SG)

Do zadań Straży Granicznej należy przeprowadzanie kontroli legalności wykonywania pracy przez cudzoziemców, prowadzenia działalności gospodarczej przez cudzoziemców, powierzenia wykonywania pracy cudzoziemcom. Kontrolą mogą być objęci pracodawcy, przedsiębiorcy niezatrudniający pracownika i inne instytucje, a także w przypadku uzasadnionego podejrzenia naruszenia przepisów dotyczących wspomnianego zakresu osoby fizyczne.

• Państwowa Inspekcja Pracy ( PIP)

Państwowa Inspekcja Pracy jest organem powołanym do sprawowania nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów dotyczących legalności zatrudnienia, w tym prawidłowości delegowania pracowników na terytorium Rzeczypospoltej Polski.

CO JEST NIELEGALNYM WYKONYWANIEM PRACY?

Nielegalne wykonywanie pracy przez cudzoziemca to wykonywanie pracy przez cudzoziemca, który:

• Nie ma ważnej wizy lub innego dokumentu uprawniającego go do pobytu na terytorium RP;
• Którego podstawa pobytu na terytorium RP nie uprawnia do wykonywania pracy;
• Nie posiada zezwolenia na pracę, ewentualnie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę;
• Wykonuje pracę na innych warunkach lub na innym stanowisku niż określone w zezwoleniu na pracę, zezwoleniu na pobyt czasowy i pracę, oświadczeniu o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi;
• Który wykonuje pracę bez zawarcia wymaganej umowy o pracę lub umów cywilnoprawnych (forma pisemna).

JAKIE SĄ KONSEKWENCJE ZA NIELEGALNE ZATRUDNIANIA CUDZOZIEMCA ORAZ ZA NIELEGALNE WYKONYWANIE PRACY?

Zgodnie z art. 120 ust. 1 i 2 Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, powierzenie cudzoziemcowi nielegalnego wykonywania pracy, jak również nielegalne wykonywanie pracy przez cudzoziemca stanowią wykroczenia. Czyn popełniony przez osobę działającą w imieniu pracodawcy jest zagrożony karą grzywny w wysokości od 1.000 zł do 30.000 zł, zaś cudzoziemcowi grozi grzywna nie niższa niż 1.000 zł.

Poza tym karze grzywny od 200 zł do 2 tys. zł podlegają:

• agencja pracy tymczasowej lub działający w jej imieniu za niepoinformowanie starosty o:
• zmianie siedziby lub miejsca zamieszkania, nazwy lub formy prawnej podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi lub przejęcie zakładu pracy lub jego części przez innego pracodawcę,
• przejściu zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę,
• zawarciu z cudzoziemcem umowy o pracę zamiast umowy cywilnoprawnej;

• zatrudniający za nie zawarcie umowy najmu lub użyczenia kwatery mieszkalnej albo nieprzedstawienie jej w języku zrozumiałym dla cudzoziemca z zezwoleniem na pracę sezonową,
• zatrudniający za nie zawarcie z cudzoziemcem umowy w formie pisemnej i języku dla niego zrozumiałym.

Jeżeli w trakcie przeprowadzanej kontroli, Inspektor PIP stwierdzi wykroczenie, polegające na powierzeniu nielegalnego wykonywania pracy lub nielegalnym wykonywaniu pracy przez cudzoziemca – występuje z wnioskiem do Sądu o ukaranie osób odpowiedzialnych za stwierdzone nieprawidłowości, także zawiadamia właściwe organy o naruszeniu przepisów, jeżeli nadzór nad ich przestrzeganiem nie należy do kompetencji PIP, a w szczególności Straż Graniczną oraz Wojewodę – o naruszeniu przepisów o cudzoziemcach. Na podstawie powiadomienia skierowanego przez PIP do Straży Granicznej właściwy organ może wydać decyzję o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu (opuszczenia terytorium RP). Natomiast zawiadomienie właściwego wojewody może skutkować wydaniem przez ten organ decyzji o uchyleniu zezwolenia na pracę cudzoziemca bądź decyzji o odmowie wydania zezwoleń na pracę cudzoziemców u danego pracodawcy.

Pracodawca może również ponosić konsekwencje wynikające z powierzenia pracy cudzoziemcowi nielegalnie przebywającemu na terytorium Polski. Według Ustawy z dnia 15 czerwca 2012 r. o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pracodawca ma obowiązek:

• żądać od cudzoziemca przedstawienia przed rozpoczęciem pracy ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium RP ( wiza/karta pobytu)
• przechowywać kopię tego dokumentu w aktach;
• w terminie 7 dni zgłosić cudzoziemca do ubezpieczeń społecznych, o ile obowiązek taki wynika z obowiązujących przepisów

Za zatrudnienie cudzoziemca, który nie ma prawa pobytu w Polsce pracodawcy grozi surowa kara finansowa, która może sięgać 10.000 zł, a w niektórych wypadkach, jak na przykład nielegalne powierzanie wykonywania pracy cudzoziemcowi przebywającemu bez ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium RP, będącemu pokrzywdzonym przestępstwem handlu ludźmi oraz w przypadku powierzenia pracy w warunkach szczególnego wykorzystania (wyzysku) grozi  kara ograniczenia lub pozbawienia wolności do lat trzech. Pracodawca także jest zobowiązany do wypłaty należnych nielegalnie zatrudnionym przez nich cudzoziemcom zaległych wynagrodzeń i związanych z nimi świadczeń.

CZY MOŻNA UNIKNĄĆ KARY?

Nie podlega karze za wykroczenia i przestępstwa podmiot, który powierzy pracę cudzoziemcowi, nieposiadającemu ważnej wizy lub innego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium Polski, jeżeli w momencie powierzenia wykonywania pracy cudzoziemcowi, spełni określone w ustawie warunki:

• zażąda od cudzoziemca przedstawienia przed rozpoczęciem pracy ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium RP;

• przechowuje kopię tego dokumentu przez cały okres wykonywania pracy przez cudzoziemca (chyba że wiedział, że przedstawiony dokument został sfałszowany);
• zgłosi cudzoziemca do ubezpieczeń społecznych, jeśli obowiązek taki wynika z obowiązujących przepisów.

 

Źródłа:

• Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (art. 88h, 120)
• Ustawa z dnia 15 czerwca 2012 r. o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
• http://www.mpips.gov.pl/aktualnosci-wszystkie/art,5543,5842,od-21-lipca-2012-r-nowe-obowiazki-dla-zatrudniajacych-cudzoziemcow.html

Autor: Aplikant Radcowski Hanna Baszyńska
Nadzór Redakcyjny: Radca Prawny Paweł Tokarski